Çağımızın en bilinen yaygın yatırım araçlarından olan borsanın doğuşu ve gelişimine önemli etkilerde bulunun 3 büyük borsaların tarihçelerine bakacağız.
DOĞUŞ :AMSTERDAM BORSASI
1602: Amsterdam Borsası, Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nin (VOC) yüksek karını ve sürdürülebilirliğini sağlamak için damlaya damlaya göl olur deyiminin adeta sağlaması olarak gösterilebilecek bir eylemle hisselerini halka arzı etmesi ile kuruldu. VOC, dünyanın ilk halka açık şirketlerinden biri olarak kabul edilir ve bu, Amsterdam Borsası'nın kurulmasına zemin hazırladı. Bu dönemde, yatırımcılar VOC'nin hisse senetlerini alıp satabilir hale geldiler.
1609: Amsterdam Borsası, resmi olarak işlem yapmaya başladı ve bu tarihte, ilk organize borsa olarak kabul edilen borsa olarak tarihe geçti. İlk olarak, borsa işlemleri Amsterdam'daki bir meydanda ve daha sonra daha düzenli bir pazar yerinde gerçekleştirildi
17. Yüzyıl: Amsterdam, 17. yüzyılda Avrupa'nın finansal merkezi olarak büyük bir rol oynadı. Amsterdam Borsası, uluslararası ticaretin ve finansal işlemlerin merkez üssü haline geldi. Bu dönemde, borsa işlemleri genellikle fiziki olarak yapılan müzakerelerle yürütülüyordu.
GELİŞMLE VE DÜZENLEMELER:LONDON BORSASI
London borsası 1700 yıllarda yatırımcıların ve tüccarların kahvehanelerde , pazar yerlerinde bir araya gelmesiyle hisse senetlerinin alınıp satılmasıyla başlıyor . Bu informal pazarlar 1698'de, John Castaing adlı bir kişi, "The Exchange Alley" adlı bir yerde menkul kıymetlerin fiyatlarını yayımlamaya başlamasıyla borsa işlemlerinin düzenli bir yapıya kavuşmaya başlamasıyla devam ediyor. 1801 tarihinde borsa işlemlerinin daha düzenli ve sistematik bir şekilde düzenlenmesi için Londra'nın Lombard Street bölgesinde ilk resmi borsa binası açıldı.
LondonBorsasını tam manasıyla açılmasıyla birlikte borsada işlem yapmak için yatırımcıların belli bir ücret karşılığında ve işlem yapabilmek için bir üye aracılığına sahip olmak gibi ilk kısıtlamalar ve kurallar koyurdu.
Üyelik düzenlemeler, ticaret prosedürleri, türev ürünler ve inovasyonlar, pazar düzenlemeler, şirketler yasası, borsa komitesinin kuruluşu, şirketlerin finansal raporların gibi bir çok yenilik ve düzenleme ile beraber bu yeni yatırım kolunu önemli ölçüde geliştirmiş ve yaygınlaştırmıştır .
Big Bang reformu, London Borsası'ndaki işlemleri modernize ederek finansal piyasaların etkinliğini artırmış ve global finansal sistemde önemli bir dönüşüm sağlamıştır. Elektronik işlem sistemlerine geçiş, rekabetin artması ve şeffaflık sağlanması gibi unsurlar, bu reformun temel taşlarını oluşturmuştur. Big Bang, sadece London Borsası için değil, tüm finansal piyasalar için bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve borsa reformlarının modern finans dünyasındaki önemini vurgular.
Bu yeri yatırım kolunu geliştirmeyi görev edinmişçesine İngilizler ; elektronik işlem sistemleri, aracı kurumlar , rekabetçilik, sermaye piyasasını geliştirme gibi bir çok yenilik ilk beraber hem London borsasını hem global borsayı geliştirmişlerdir . Bu yeni gelişmelerin neticesinde pazar verimliliği, şeffaflık ve güven, uluslararası rekabet gibi bir çok alanda diğer rakiplerini geride bıraktı ve ilerde NEW YORK’a kaptıracağı finans merkezi ünvanını kazanmıştır.
NEW YORK BORSASI(NYSE)
1792: NYSE'nin temelleri, 24 menkul kıymet tüccarının bir araya gelerek, "Buttonwood Anlaşması" olarak bilinen bir anlaşmayı imzaladığı tarihte atılmıştır. Bu anlaşma, Wall Street'teki bir çam ağacının altında yapıldı ve bu nedenle borsa tarihindeki bu an "Buttonwood Anlaşması" olarak adlandırıldı. Bu anlaşma, borsa işlemlerinin düzenlenmesi ve standartlaştırılması için bir temel oluşturdu. 1878. NYSE, "New York Stock & Exchange Board" olarak yeniden adlandırıldı. Bu dönemde, borsa işlemlerinin daha düzenli ve sistematik hale gelmesi için önemli adımlar atıldı. Ayrıca, borsa işlemlerinin standartlaştırılması için çeşitli düzenlemeler yapıldı.
1929. Büyük Buhran sırasında NYSE’de meydana gelen çöküş, finansal piyasalarda büyük bir krize yol açtı. Bu dönemde, piyasa düzenlemeleri ve finansal reformlar için önemli adımlar atıldı.
O zamana kadar fazla önemsenmeyen , risk ne kadar yüksekse gelir o kadar büyüktür yaklaşımının , Adam Smithin gizli el kuramının desteklediği bu ilke ilke ile tabiri caizse büyük oynayan belli başlı global şirketler güdümünde olan amerikan borsası ‘Black Thursday ’ krizi ile bankacılık ve denetleme risk azaltma gibi alanlarda attığı adımlarla yazımızın konusu olan bu yeni yatırım koluna önemli yenilikler getirmiştir. Sonuç olarak New York Borsası, tarihsel olarak ve günümüzde finansal piyasalarda önemli bir rol oynamaktadır. 1792'deki kuruluştan günümüze kadar, NYSE sürekli olarak gelişmiş ve modern finansal piyasalardaki merkezlerden biri olarak kabul edilmiştir. Teknolojik yenilikler, küresel entegrasyon ve düzenleyici reformlar, NYSE’nin finansal piyasalardaki etkisini ve önemini artırmıştır.
GLOBALEŞME VE ENTEGRASYON
Küreselleşme ve Uluslararası Entegrasyonun Artışı
Uluslararası Rekabet: 1990'ların sonlarından itibaren, finansal piyasaların küreselleşmesi ve uluslararası rekabet arttı. Şirketler ve yatırımcılar, daha geniş bir pazar erişimi ve yatırım fırsatları arayışına girdi.
Teknolojik Yenilikler: İnternet ve bilgi teknolojilerindeki gelişmeler, uluslararası finansal piyasalarda işlem yapma kolaylığını artırdı. Bu, borsaların global ölçekte entegrasyonunu destekledi.
Deregülasyon ve Serbestleşme: Birçok ülke, finansal piyasalardaki düzenlemeleri hafifletti ve serbestleştirdi. Bu, borsaların daha açık ve erişilebilir hale gelmesini sağladı.
2. Euronext’in Kuruluşu ve Gelişimi
Kuruluş (2000):Euronext, 2000 yılında, Amsterdam Borsası, Brüksel Borsası ve Paris Borsası'nın birleşmesiyle kuruldu. Bu birleşme, Avrupa'nın ilk pan-Avrupa borsa platformunu oluşturdu ve Avrupa’daki büyük finansal merkezleri bir araya getirdi.3. Diğer Uluslararası Borsa Birleşmeleri ve Entegrasyonlar
Neden Kuruldu?:
Euronext’in kurulmasının temel nedenleri arasında Avrupa'daki borsa piyasalarını daha entegre ve rekabetçi hale getirmek, yatırımcılara daha geniş bir işlem platformu sunmak ve finansal ürünleri çeşitlendirmek vardı.
Euronext’in Yapısı:
Euronext, birleşmeden sonra, Paris, Amsterdam, Brüksel ve Lizbon’daki borsa platformlarının entegre olduğu bir yapı olarak işlev görmeye devam etti. Ayrıca, Euronext’in bir dizi finansal ürünü ve endeksi bulunmaktadır.
3. Diğer Uluslararası Borsa Birleşmeleri ve Entegrasyonlar
NASDAQ, 2008 yılında, İsveç merkezli OMX Borsası’nı satın aldı ve NASDAQ OMX Group adını aldı. Bu birleşme, NASDAQ’ın Avrupa’daki varlığını ve etki alanını genişletti.
Hong Kong ve Londra Borsaları:
2017: Hong Kong Borsası, Londra Borsası’nı satın almak için bir teklif sundu, ancak bu teklif başarılı olamadı. Ancak bu girişim, Asya ve Avrupa borsaları arasındaki ilişkilerin ve etkileşimlerin artışını simgeliyor.
תגובות