TÜRKİYE VE LATİN AMERİKA İLİŞKİSİ ÜZERİNE

Türkiye'nin Latin Amerika ile olan uluslararası ilişkileri, son yıllarda giderek artan bir ivme kazanmıştır. Hem tarihsel bağlara dayanan dostane ilişkiler hem de ekonomik, kültürel ve stratejik çıkarların birleşmesi, bu ilişkilerin derinleşmesine katkı sağlamıştır.

Bu yazıda, Türkiye'nin Latin Amerika ülkeleriyle olan uluslararası üyelikler, ilişkili projeler ve gerçekleşebilecek öneriler ifade edilecektir.

Türkiye'nin Latin Amerika Ülkeleriyle Uluslararası Üyelikleri

Türkiye, Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) ile gözlemci üyelik statüsüne sahiptir. Ayrıca, Türkiye, Latin Amerika ve Karayip Devletleri İşbirliği Forumu'na (TÜRKFOR) birçok kez katılım sağlamış ve devamlılık konusunda kararlılık göstermiştir.

1. Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC): Türkiye, CELAC'agözlemci üye olarak katılmaktadır. CELAC, Latin Amerika ve Karayipler'dekidevletlerarasında politik diyalogu ve işbirliğini teşvik eden bir örgüttür. Türkiye, bu örgüt aracılığıyla Latin Amerika'daki bölgesel meseleleri ve gelişmeleri yakından takip etmekte ve ilişkilerini güçlendirmektedir.

2. Latin Amerika ve Karayip Devletleri İşbirliği Forumu (TÜRKFOR): Türkiye'nin CELAC'taki gözlemci üyeliği ile yakından ilişkili olan TÜRKFOR, Türkiye'nin Latin Amerika ve Karayipler'deki işbirliğini artırmayı amaçlamaktadır. Bu forum, Türkiye'nin bölgesel düzeyde etkinliğini artırmak ve karşılıklı çıkarlar doğrultusunda işbirliğini teşvik etmek için bir platform sağlamaktadır.

Türkiye'nin Latin Amerika ülkeleriyle olan üyelikleri genellikle ekonomik, politik ve kültürel işbirliğini artırmayı ve ilişkileri derinleştirmeyi hedeflemektedir. Bunlar, Türkiye'nin Latin Amerika'daki varlığını güçlendirmeyi ve bölgesel ilişkilerini genişletmeyi amaçlayan stratejik adımlardır. Söz konusu üyelikler Türkiye'nin bölgedeki nüfuzunu arttırmak ve Latin Amerika ile olan ilişkilerini güçlendirme amacını taşımaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda, Türkiye, Latin Amerika bölgesi genelinde çeşitli faaliyetler gerçekleştirmektedir.

Türkiye'nin Latin Amerika Ülkeleriyle Gerçekleşen Projeleri

Türkiye ve Latin Amerika arasındaki ilişkiler, tarih boyunca kültürel, ekonomik ve diplomatik alanlarda çeşitli boyutlarda gelişmiştir. Günümüzde Türkiye, Latin Amerika ülkeleriyle olan ilişkilerini güçlendirmek ve halklar arasındaki bağları derinleştirmek için çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Bu faaliyetler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

1. Eğitim ve Kültürel Değişim

Türkiye, Latin Amerika'dan gelen öğrencilere yükseköğrenim imkanları sunmaktadır. Özellikle Türkiye'nin sunduğu burs programları ve öğrenci değişim programları, Latin Amerika gençlerinin Türkiye'de eğitim almalarını sağlamaktadır. Bu sayede gençler arasında kültürel etkileşim artmakta ve gelecekteki liderler arasında köprüler kurulmaktadır.

Türkiye Bursları (Türkiye Scholarships) söz konusu köprünün kurulmasında majör rol oynayanlardandır. Bu program, dünya genelinden öğrencilere lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde eğitim alma imkanı sunar. Latin Amerika'dan gelen öğrenciler de bu program aracılığıyla Türkiye'de eğitim alma şansına sahiptirler.

Ayrıca, Türkiye'de bulunan Latin Amerika vatandaşlarına yönelik kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Dans gösterileri, müzik festivalleri, film gösterimleri gibi etkinlikler Latin Amerika kültürünü Türk halkına tanıtmakta ve karşılıklı anlayışı artırmaktadır.

2. Ticaret ve Ekonomik İşbirliği

Türkiye ve Latin Amerika arasındaki ticaret hacmi her geçen gün artmaktadır. Tarım ürünleri, teknoloji, enerji, altyapı gibi alanlarda işbirliği fırsatları araştırılmakta ve ticaret anlaşmaları imzalanmaktadır. Bu sayede ekonomik ilişkiler güçlenmekte ve ortak kalkınma hedeflerine ulaşma yolunda adımlar atılmaktadır.

Örneğin, Türkiye-Meksika Serbest Ticaret Anlaşması ve Türkiye-Şili Serbest Ticaret Anlaşması gibi anlaşmalar, ticaret hacminin artırılması ve ekonomik işbirliğinin güçlendirilmesine yönelik adımlar atmaktadır. Yakın zamanda gerçekleşen TBMM Başkanı Numan Kurtuluş’un Küba ziyareti (2024) ile birlikte Türkiye-Küba arasında yeni ve daha kapsamlı bir enerji anlaşması ayrıca imzalanmıştır.

3. Turizm ve Halk Diplomasisi

Türkiye, Latin Amerika'dan gelen turistlere yönelik çeşitli turizm imkanlarısunmaktadır. Latin Amerika vatandaşları, Türkiye'nin tarihi ve turistik yerlerini ziyaret ederek ülkeyi daha yakından tanıma fırsatı bulmaktadır. Bu da halklar arası ilişkilerin güçlenmesine ve kültürel etkileşimin artmasına katkı sağlamaktadır.

4. Diplomatik İlişkiler ve İşbirliği

Türkiye, Latin Amerika ülkeleriyle diplomatik ilişkilerini güçlendirmektedir. Büyükelçilikler aracılığıyla karşılıklı ziyaretler düzenlenmekte, diplomatik diyaloğun sürdürülmesi sağlanmakta ve ortak çıkarlar doğrultusunda işbirliği olanakları araştırılmaktadır. Bu sayede bölgesel ve küresel konularda ortak çözümler bulunmakta ve uluslararası barış ve istikrara katkı sağlanmaktadır.

5. Sivil Toplum Kuruluşları ve Yardım Projeleri

Türkiye, Latin Amerika ülkeleriyle sivil toplum kuruluşları aracılığıyla da işbirliği yapmaktadır. Sağlık, eğitim, çevre koruma gibi alanlarda ortak projeler yürütülmekte ve kalkınma yardımı sağlanmaktadır. Bu projeler sayesinde yerel toplulukların yaşam kalitesi artmakta ve insanların hayatına dokunulmaktadır.

TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı)’nın Latin Amerika bölgesinde gerçekleştirdiği faaliyetler söz konusu ilişkileri kuvvetlendirmeye yöneliktir. TİKA, Latin Amerika'da çeşitli sosyal, ekonomik ve insani yardım projelerini yürütmektedir. Sağlık, eğitim, altyapı, tarım gibi alanlarda Latin Amerika’da iş birliği içerisinde olan Türklerin ve Latin Amerikalıların çeşitli projeleri TİKA tarafından desteklenmektedir.

Doğal afetler, çatışmalar veya göç krizleri gibi durumlarda Türkiye'nin yardım kuruluşları ve hükümeti, Latin Amerika'daki insanlara acil yardım sağlar. Aynı zamanda, Türkiye’de yaşanılan krizlerde Latin Amerika ülkeleri Türkiye’ye destek vermektedir. Bu konudaki en taze tecrübe, 6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremlerde enkaz altında kalan vatandaşları kurtarmak için gelen Meksika kurtarma heyetidir. Bu heyetle gelen kurtarma köpeği Proteo, aşırı soğuk ve yorgunluk sonucunda vefat etmiş ve sonrasında yaşanılan olaylara karşılık olarak Türkiye, Meksika’ya Arkadaş adında o zaman 3 aylık olan bir Alman kurdu hediye etmiştir.

Türkiye ve Latin Amerika ülkelerinin bu çeşitli faaliyetleri, ilişkilerin güçlenmesine ve halklar arasındaki dostluğun derinleşmesine katkı sağlamaktadır. Her iki tarafın da karşılıklı fayda sağladığı bu işbirliği, gelecekte daha da güçlenerek devam edeceği şüphesizdir. Bu bağlamda, söz konusu ilişkilerin daha da derinleşmesi ve uluslararası düzeyde kuvvetlenmesi için aşağıdaki başlıklarda çeşitli öneriler sunulabilir.

ÖNERİLER

Ekonomik İlişkilerin Güçlendirilmesi

Ticaret ve yatırım olanaklarını artırmak için ticaret anlaşmaları ve ortak projeler geliştirilebilir. Tarım ürünleri, teknoloji, enerji ve altyapı gibi alanlarda işbirliği fırsatları araştırılabilir.

Türkiye ve Latin Amerika ülkeleri arasında daha fazla ticaret anlaşması imzalanabilir. Örneğin, mevcut ticaret anlaşmalarının kapsamı genişletilebilir veya yeni ticaret anlaşmaları müzakere edilebilir. Bu sayede ticaret hacmi artar ve karşılıklı olarak ekonomik ilişkiler güçlenir. Örnek olarak, Türkiye-Şili Serbest Ticaret Anlaşması genişletilebilir veya Türkiye-Meksika arasında yeni bir ticaret anlaşması müzakere edilebilir.

Türkiye ve Latin Amerika ülkeleri arasında düzenli olarak iş forumları, ticaret fuarları ve ticaret misyonları düzenlenebilir. Bu etkinlikler, iş dünyası temsilcilerinin bir araya gelerek potansiyel işbirliği fırsatlarını değerlendirmesine olanak tanır. Örneğin, Türkiye'nin Latin Amerika ülkelerine yönelik bir ticaret misyonu düzenlenerek Türk işletmeleriyle Latin Amerika işletmeleri arasında yeni iş bağlantıları kurulabilir.

Türkiye ve Latin Amerika ülkeleri arasında küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler) arasındaki işbirliği teşvik edilebilir. Bu, her iki tarafın da ekonomik kalkınmasına katkı sağlar ve ticaretin çeşitlenmesine olanak tanır. Örneğin, Türk ve Latin Amerikalı KOBİ'ler arasında ortak üretim veya pazarlama projeleri geliştirilebilir.

Kültürel Değişim Programları

Kültürel etkileşimler, dil kursları, sanat ve kültür etkinlikleri gibi programlar düzenlenerek Türk ve Latin Amerikalıların birbirlerinin kültürlerini daha yakından tanımasına olanak sağlanabilir.

Dil öğrenme atölyeleri, el sanatları kursları, geleneksel müzik enstrümanları atölyeleri gibi etkinlikler düzenlenebilir. Benzer şekilde, Latin Amerika'da Türk kültürünü tanıtan seminerler ve atölyeler düzenlenebilir.

Türkiye ve Latin Amerika ülkeleri arasında kültürel işbirliği projeleri yürütülebilir. Örneğin, ortak kültürel mirası koruma projeleri, kültürel mirasın dijitalleştirilmesi projeleri gibi işbirliği fırsatları değerlendirilebilir.

Türk sineması günleri, Türk mutfağı tanıtım etkinlikleri, Türk müziği konserleri gibi etkinlikler Latin Amerika'da düzenlenebilir. Benzer şekilde, Latin Amerika kültür günleri Türkiye'de düzenlenebilir.

Turizm ve Halk Diplomasisi

Turizm faaliyetlerinin teşvik edilmesi, karşılıklı ziyaretlerin artırılması ve insanların birbirlerinin ülkelerini daha yakından tanıması için fırsatlar oluşturabilir. Ayrıca, Türk ve Latin Amerikalıların doğrudan etkileşim içinde olabilecekleri kültürel etkinlikler ve festivaller düzenlenebilir.

Türkiye'nin Latin Amerika ülkelerinde turizm tanıtımı ve pazarlama kampanyaları düzenlemesi, Türkiye'nin turizm potansiyelini Latin Amerika'daki seyahat tutkunlarına daha etkin bir şekilde tanıtmasına yardımcı olabilir. Özellikle dijital platformlarda ve sosyal medya üzerinde hedef kitleye yönelik reklam kampanyaları düzenlemek, Türkiye'nin turizm destinasyonlarını Latin Amerika halkına daha yakından tanıtmak için etkili bir yol olabilir.

Türkiye'nin Latin Amerika ülkelerinde turizm fuarlarına katılması ve turizm etkinlikleri düzenlemesi, Türk turizm sektörü ile Latin Amerika seyahat acenteleri ve tur operatörleri arasında işbirliği ve ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir. Bu konuda son yıllarda Küba’da birçok fuar düzenlenmektedir. Türkiye’nin bu tip fuarlara katılım göstermesi değerlendirilebilir.

Türkiye'deki turizm tesislerinde ve destinasyonlarında Latin Amerika'dan gelen turistlere yönelik özel hizmetler ve etkinlikler düzenlenmesi, turistler arasında karşılıklı iletişimi artırabilir ve dostluk bağlarının oluşmasına katkı sağlayabilir. Örneğin, Türk otellerinde Latin Amerika kültürüne özgü etkinlikler düzenlenebilir veya Latin Amerikalı turistlere özel rehberlik hizmetleri sunulabilir.

Sivil Toplum Kuruluşları İşbirliği

Sivil toplum kuruluşları arasında işbirliği ve ortak projeler yoluyla toplumların birbirleriyle daha yakın ilişkiler kurması teşvik edilebilir. Bu, sağlık, eğitim, çevre koruma ve sosyal kalkınma gibi alanlarda ortak çözümler bulmaya olanak sağlayabilir.

Türkiye'deki bir çevre derneği ile bir Latin Amerika ülkesindeki bir doğa koruma vakfı, ortaklaşa doğa koruma projeleri geliştirebilir veya iklim değişikliği ile mücadele etmek için işbirliği yapabilir.

Türkiye ve Latin Amerika ülkelerinde kadın ve çocuk hakları alanında faaliyet gösteren STK'lar, ortak projeler yürüterek kadın ve çocukların yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik çalışmalar yapabilir. Örneğin, Türkiye'deki bir kadın hakları derneği ile bir Latin Amerika ülkesindeki bir çocuk koruma kuruluşu, kadın ve çocukların eğitimine ve sağlık hizmetlerine erişimini artırmak için işbirliği yapabilir

Türkiye'deki bir sosyal girişimcilik platformu ile bir Latin Amerika ülkesindeki bir kalkınma vakfı, ortaklaşa işbirliği projeleri oluşturabilir ve toplumsal dönüşümü destekleyebilir.

Bölgesel İşbirliği ve Ortak Çıkarların Tanınması

Türkiye'nin Latin Amerika ülkeleriyle olan ortak çıkarları ve bölgesel işbirliği potansiyeli üzerinde odaklanılabilir. Örneğin, iklim değişikliği, terörizmle mücadele, uluslararası güvenlik gibi konularda işbirliği fırsatları araştırılabilir.

Türk inşaat şirketleri Latin Amerika'da altyapı projelerine katkı sağlarken, Türkiye'nin kalkınma ajansları da Latin Amerika'daki sosyal ve ekonomik kalkınma projelerine finansal destek sağlamaktadır.

Türkiye'nin enerji ihtiyacını karşılamak için Latin Amerika'dan doğal gaz ve petrol ithalatı yapılabilir, enerji altyapısı projeleri için ortak yatırımlar gerçekleştirilebilir.

Sonuç olarak, Türkiye ile Latin Amerika arasındaki ilişkiler, hem tarihsel hem de kültürel bağlarla derinleşmiş, karşılıklı anlayış ve işbirliğine dayalı bir dostluğu yansıtmaktadır. Bu ilişkilerin güçlenmesi ve daha da derinleştirilmesi için çeşitli alanlarda atılan adımlar, gelecekteki işbirliği potansiyelini artırmaktadır.

Özellikle ekonomik ilişkilerde, Türkiye'nin Latin Amerika ülkeleriyle ticaret anlaşmaları imzalaması, yatırım olanaklarını artırması ve işbirliği projeleri geliştirmesi, karşılıklı refahın ve kalkınmanın önünü açmaktadır. Aynı şekilde, kültürel değişim programları, turizm etkinlikleri ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği gibi alanlarda da ortaklık ve dayanışma ruhu güçlenmektedir.

Bu süreçte, halk diplomasisi ve insanlar arası temasın önemi giderek artmaktadır. Turistlerin, öğrencilerin, sanatçıların ve sivil toplum temsilcilerinin karşılıklı ziyaretleri ve etkinliklere katılımı, kültürel alışverişi teşvik ederken dostluk ilişkilerini de pekiştirmektedir.

Türkiye ile Latin Amerika arasındaki ilişkilerin daha da güçlenmesi için devam eden çabalar, bölgesel ve uluslararası barış, istikrar ve refahın sağlanmasına katkı sağlayacaktır. İki bölgenin ortak çıkarları ve değerleri doğrultusunda ilerlemeye devam edilmesi, gelecekteki işbirliği potansiyelini daha da artıracaktır. Bu konuda yapılacak olan her faaliyetin Türkiye ve Latin Amerika ülkeleri için kazan-kazan olduğu açıkça görülmektedir. Bu sebeple, bölgesel ve uluslararası barışın, istikrarın ve refahın sağlanmasına katkı sağlamak amacıyla bu konunun üzerine değinilmesi önem arz etmektedir.