Yunanistan ile yaşadığımız bu yemek kültürü çıkmazını anlamak için geçmişe bir bakış atmamız gerekiyor, ki bulunduğumuz zamandan ders alabilelim.
Evet bu konu ülkemizde sık sık gündeme gelsede sadece Türkiyede değil, Yunanistanda da tartışılan bir konu, bu iki komşu ülke zamanında bir çok olaydan dolayı gerek diplomatik gerekse kültürel olarak tartışmalar hatta savaşlar yaşamıştır, bildiğiniz üzere yemek sektörü her geçen gün daha da popülerleşmeye başlıyor ve sosyal medyanın kullanımın yaygınlaşmasıda bu popülerlikte önemli bir rol oynuyor ki sadece televizyon programları bile insanları yemek sektörüne farklı bir bakış açısı ile yaklaşmalarını sağlıyor bu da bizlere güzel yemek yemenin önemini ve iyi yemeğin hangileri olduğu konusunda bir arayış içerisine dahil etmektedir.
Her ülke kendi kültürünü en iyi şekilde lanse etmek ister ve kültürel etkileşimde ilk bakılan genellikle yeme-içme alışkanlıkları ve yemek türleridir, hal böyle olunca da kendi yemek kültürümüzü en iyi şekilde tanıtmak istiyoruz, komşu ülkemiz Yunanistan ile yaşadığımız bu yemek kültürü çıkmazını anlamak için geçmişe bir bakış atmamız gerekiyor, ki bulunduğumuz zamandan ders alabilelim.
Anadolu medeniyetin beşiği sayılmaktadır buna barınan ve gelişen uygarlıklar dahil bu uygarlıkların oluşumuda köklü geçmişleri olan ve coğrafik konumdan etkilenip adaptasyon ile oluşan yaşam tarzları kültürlerin oluşumuna çok büyük etken olmaktadır. Osmanlı devletine baktığımız zaman ise çok uluslu yapısı sayesinde bir çok ulusa ev sahipliği yaptığını, ticaret sistemine, eğitim sistemine, sanat, sağlık gibi sektörlerdede çok uluslu yapılaşmaya gitmesi kültürel anlamda çok büyük bir etkileşim içerisine girmesine neden oluyordu, Ege Bölgesi’nin tarihsel geçmişi incelendiğinde ilk önce Atinalılar sonrasında ise Roma ve Bizans İmparatorlukları dönemi yaşanmıştır. Truvalıların ardından Perslerin ve Osmanlıların egemenlik sürdüğü Anadolu’da batıda Ege’ye, kuzeyde Marmara ve Doğu Karadeniz’e, güneyde Doğu Akdeniz’e uzanan liman şehirleri bulunmaktaydı. Aynı zamanda Anadolu’yu Ortadoğu’dan Balkanlar’a uzanan karasal bir bölge olarak da değerlendirmek gerekir.
Benzerlikler ve farklar neler ?
Yemek kültürü benzerlikleri ise öncelikle mezeler ve içeceklerden başlayalım nasıl olsa önce başlangıç yemeği dünya genelinde benzer bir kültürdür, ilk sırada Rakı ve Uzo var bu iki içecekte içeriğinde ki anason ve üretim tekniğinin benzerlik göstermesinden dolayı Uzo ya Yunan rakısı denmektedir, temel farkları ise Uzonun anason ve rezene ile yapılması ve Türk rakısına göre daha düşük alkol içermesi, Türk rakısında ise sadece anason kullanılır. Özellikle iki içkinin de kendine has meze sitili bulunmaktadır. mesela feta; koyun ve keçi sütü karışımı ile yapılan bir beyaz peynirdir. Kaşar ya da kelle peyniri olarak ifade edilebilecek “kefalotyri” de uzo mezelerinin içerisinde yer alır. Balık yumurtasından yapılan ve “tarama” olarak bilinen meze de uzo ile sıklıkla ikram edilir. Türk rakısında ise Zeytinyağlı dolma, sarma gibi mezeler görülmektedir. Yunan ve Rum kültürlerinde yemeklerinde ve mezelerinde sıklıkla tarçın, yenibahar ve şeker kullanımı yaygındır bu nedenle tarçınlı-vişneli yaprak sarma ya da pilaki gibi zeytinyağlı yemeklere şeker ya da vişne ekleyebiliyorlar,
Ana yemeğimizde ise musakka var, musakka aslında yunan ve Türk usulü oldukça farklıdır, musakka kelimesinin kökü Arapçadan gelmektedir “sulanmış” olarak nitelendiriliyor. Yunan tarifinde içeriğinde; patlıcan, patates, dana veya kuzu kıyma, soğan, sarımsak, kırmızı şarap, maydanoz, tarçın, yenibahar, domates, domates salçası, şeker, biber ve tuz, ekmek kırıntısı, yumurta akı, kaşar veya parmesan peyniri ve üzerine beşamel sos eklenir, ve fırın kullanılır. Türk tarifinde ise ;sarımsak, soğan ve domates, kıyma ile yemek, tencerede pişirilir. Burada şu yorumu yapabiliriz; toplumların yaşam tarzlarına göre şekillenen kültürlerinde bir yemeğin ismi benzerlik gösterip üretim şekli ve uygulaması farklı olduğu gibi üretim şekli aynı olup isimlerinin farklı olabileceği yorumu yapabiliriz örneğin; musakka örneği isimleri aynı olmasına ramen üretim ve yapımı farklı, diğer bir örnek ise pizza, lahmacun ve pideler, bu ürünlerde fırında yüksek derecede hamur üzerine eklenen malzemelerle türünün değişip isimlendirilmesi, bu yemeklerde de temel fark isimleri olacaktır keza üretim şekilleri benzerlik göstermekte, birinde mayasız hamura kıyma sebzeler ve baharatlar eklenirken diğerinde mayalı hamura eklenen domates sosu ve peynir ile değişen malzemeler ekleniyor.
Diğer bir yemeğimiz ise ; Kokoreç-Kokoretsi bu yemekte isim benzerliği olması halinde üretimlerinde farklılık vardır, Yunan usulü Kokoretsi içinde; şiş halinde öncelikle keçi veya kuzunun sakatat kısmı konulur. Bunlar; yürek, böbrek, dalak gibi yerlerdir. Akciğer ve karaciğer gibi ürünlerde eklenebiliyor. ardından üzerine bağırsak ile sarılan bu ürün şişte bekletilip kullanıma hazır hale geliyor. Türk usulü ise sakatat kullanılmıyor genellikle kokorecin tüm bileşenleri bir gün boyunca sütte bekletilir, uykuluk denilen kısım, kokorecin en iç kısmına sarılır. Bunun üzerine kalın bağırsak, dış kısma ise bağırsağın kendisi sarılır ve tandır ya da ızgarada baharat eklenerek pişirilir.
Sonuç olarak bu tür ürünlerin sayısı oldukça fazladır temel farkları genellikle ya uygulama bazında yapılan farklar ya da bir ya da iki malzemenin farklı olması o sebeple sorumuza dönecek olursak, geçmişte aynı coğrafyalarda yaşayan ve kültürel etkileşim içinde bulunan iki ülkenin kültür ile gelişen yemekleri zamanla yaşadıkları çıkmazlardan dolayı ayrı düşmeleri ile bu yemeklerde zamanla değişip ve gelişmiştir isim ve uygulama benzerlikleri olsa bile birbirlerinden direkt ''çalma'' ya da kopya çekilmiş gibi ithamlarda bulunmak yanlış olabilir. Yunan yemekleri ile Türk yemekleri aynı değil diyebiliriz bunun için tarih kitaplarını kurcalamak ve araştırmalar yapmak iki komşu ülkeyide tanımızamıza neden olabilir.
KAYNAKÇA.
* İdacıtürk, E. & Uygungöz, M. (2023). TÜRK VE YUNAN KÜLTÜRLERİNİN BENZERLİK VE FARKLILIKLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME . UMAY Sanat ve Sosyal Bilimler Dergisi , 1 (1) , 66-77 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/umay/issue/78591/1310433
* @araştırma makalesi { ttkbelleten1172474, journal = {BELLETEN}, issn = {0041-4255}, eissn = {2791-6472}, address = {Türk Tarih Kurumu, Bilimsel Çalışmalar Müdürlüğü, Kızılay Sokak, No:1, Sıhhiye/ANKARA}, publisher = {Türk Tarih Kurumu}, year = {1972}, volume = {36}, number = {143}, pages = {313 - 332}, title = {1897 Osmanlı-Yunan Savaşı için Yeni Belge}, key = {cite}, author = {Büyüktuğrul, Afif} }
*Bekar, A. & Zağralı, E. (2015). The effects of Turkish food culture and technological developments on the food culture . Journal of Tourism Theory and Research , 1 (1) , 40-48 . DOI: 10.24288/jttr.202821
Kommentare